Υπάρχουν κάποιες στιγμές στη ζωή που μας μένουν αξέχαστες. Είναι εκείνες οι στιγμές που μένουν ανεξίτηλες μέσα στην προσωπική μας μνήμη. Ακόμα καλύτερα μένουν ανεξίτηλες μέσα στην συλλογική μνήμη, με τη μορφή ενός έργου που δημιουργήσαμε.
Όλοι έχουμε τέτοιες στιγμές. Είναι οι στιγμές όπου ο χώρος και ο χρόνος γίνονται ένα με μας. Που η στιγμή επεκτείνεται στο αιώνιο. Που νιώθουμε απόλαυση και ικανοποίηση γιατί αυτό που κάνουμε ή αυτό που κατασκευάζουμε είναι καλό και το ξέρουμε. Το γνωρίζουμε γιατί πήρε χρόνια να το μάθουμε. Γιατί αφοσιωθήκαμε σε αυτό. Περάσαμε χρόνια να καλλιεργούμε ικανότητες, να οξύνουμε αισθήσεις. Δώσαμε χρόνο, χώρο, χρήματα, πήραμε γνώση και εμπειρία για να το εξελίξουμε.
Η απογοήτευση, τα δάκρυα, ο φόβος είναι μέρος της διαδικασίας. Μπορεί να το ξέρουμε, μπορεί και όχι. Διαβεβαιώνω πως είναι μέρος της διαδικασίας. Χρειάζεται θέληση, επιμονή και επιμονή. Και αν χάσουμε το δρόμο υπάρχει πάντα ο τρόπος να επιστρέψουμε.
Θετική ψυχολογία
Στη θετική ψυχολογία υπάρχουν πάρα πολλές έρευνες για τη δημιουργικότητα. Ένας πολύ σημαντικός ερευνητής της δημιουργικότητας και εισηγητής της επιστήμης της θετικής ψυχολογίας μαζί με τον Σέλιγκμαν, είναι ο Μιχάι Τσικσεντμιχάι. Ο ίδιος έχει να αναφέρει εξαιρετικές ιστορίες από τη ζωή του. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου πέρασε μεγάλο διάστημα σε ιταλικό στρατόπεδο αιχμαλώτων. Εκεί ανακάλυψε το σκάκι και διαπίστωσε ότι ήταν ένας εξαιρετικός τρόπος για να αποσπάει την προσοχή του από αυτά που συνέβαιναν γύρω του, κάτι που πιστεύει ότι τον βοήθησε πολύ να ξεπεράσει τις δυσκολίες της φυλακής. Τον απασχολούσε τι ήταν αυτό που έκανε κάποιους ανθρώπους να ξεπεράσουν τραγωδίες και μάλιστα να γίνουν καλλιτέχνες και εξαιρετικά δημιουργικοί. Σπούδασε ψυχολογία ώσπου έκανε διδακτορικό και έγινε ένας εξαιρετικός επιστήμονας και διδάκτορας. Στην ζωή του πήρε συνέντευξη από χιλιάδες συμμετέχοντες, που ήταν διάσημοι καλλιτέχνες, αθλητές, επιστήμονες. Από νομπελίστες ως ανθρώπους καθημερινούς που απολάμβαναν την εργασία τους ή τα hobble τους. Όλοι μιλούσαν για τις στιγμές εκείνες αφοσίωσης και εξαιρετικής απόδοσης σαν ένα ποτάμι που κυλάει. Έτσι ονόμασε αυτό το φαινόμενο ροή. Μπορούμε να το καταλάβουμε στα ελληνικά και μέσω της έννοιας του οίστρου, που φέρει αξιόλογα αποτελέσματα. Ένα ποτάμι έμπνευσης και αειφορίας.
Τι είναι η ροή
Ας δούμε λίγο καλύτερα τον ορισμό: Η ροή είναι το φαινόμενο εκείνο της απόλυτης απορρόφησης σε αυτό που κάνουμε. Είναι η υπερβατική κατάσταση δημιουργικότητας (Csikszentmihalyi, 1997, 2003, 2009). Αφορά εκείνες τις στιγμές της ζωής που θεωρούνται ως οι καλύτερες ως προς την απόδοση και την απόλαυση (Csikszentmihalyi, 1997). Σε σχέση με την εργασία μας υπενθυμίζει πως η εργασία πρωταρχικά είχε ως σκοπό την ανθρώπινη ευημερία και ευεξία. Είναι η νοητική εκείνη κατάσταση όπου η συνειδητότητα ελέγχεται αρμονικά, θέτωντας την επίγνωση σε τάξη όταν τα άτομα αφοσιώνονται σε κάτι, για την χαρά της επίτευξης
Είναι οι στιγμές όπου το σώμα ή και ο νους φτάνουν στα όρια τους με σκοπό να επεκταθούν.
Καλλιέργεια της Ροής
Για την ροή υπάρχουν τρόποι καλλιέργειας της και αύξησης των στιγμών ροής στην καθημερινότητά μας. Αρχικά χρειάζεται να εξασκήσουμε την εστίαση και την προσοχή μας. Επίσης να ενδυναμώσουμε τον εαυτό μας και να δούμε ποιες δραστηριότητες απολαμβάνουμε και μας κινητοποιούν από μόνες τους. Χωρίς να χρειαζόμαστε εξωτερικά κίνητρα. Ακόμη χρειάζεται μια καλή ισορροπία στο να είμαστε πειθαρχημένοι και να διαθέτουμε ένα είδος εσωτερικής οργάνωσης και δομής. Ακόμα και αν στους άλλους φαίνεται χαοτική δομή, αν μας φέρνει το αίσθημα ασφάλειας και δημιουργεί κατάλληλο πλαίσιο, είναι αυτό που εμείς χρειαζόμαστε. Ταυτόχρονα χρειάζεται να είμαστε ανοιχτοί και ευέλικτοι. Διαθέσιμοι σε νεωτερισμούς και στον υγιή πειραματισμό. Στο να θέσουμε νέα όρια σε αυτό που ήδη γνωρίζουμε καλά. Στο να το πάμε σε άλλο επίπεδο, να απαντήσουμε σε αναπάντητα ερωτήματα της τέχνης, της κοινωνίας, του πολιτισμού μας σήμερα και πάντα.
Προσωπικά έχω νιώσει τη ροή ειδικά όταν γράφω ποίηση. Ασχολούμαι από παιδί γράφοντας στίχους. Έχω περάσει από πολλά στάδια γραφής. Άνηκα ως φοιτήτρια σε μια παρέα που γράφαμε ποίηση, ανταλλάσσαμε προβληματισμούς και βιβλία. Αργότερα μπήκα περάσαμε όλοι μέσω διαγωνισμού στο διετές πρόγραμμα δημιουργικής γραφής για ποίηση του Τάκη Σινόπουλου. Τα επόμενα χρόνια συνέχιζα να γράφω. Προσωπικοί λόγοι μου στέρησαν τη ροή της γραφής. Όμως πριν δυο χρόνια όταν αντιμετώπιζα δύσκολες καταστάσεις η ποίηση έγινε σωτήρια λέμβος μου. Έκανε την πολύ δύσκολη τότε καθημερινότητά μου ευχάριστη. Επιβεβαιώνω από την προσωπική εμπειρία πως η δημιουργικότητα και η ροή είναι παράγοντες που φέρουν ευημερία και ευτυχία. Σήμερα κάνω τα πρώτα μου βήματα προς δημοσίευση. Και είναι ένας τρόπος που αναδεικνύω την προσωπική μου άνθιση.
Το κλείσιμο θα το αφιερώσω στον Stephen Nachmanovich που στο βιβλίο του Δημιουργικότητα στη ζωή και την τέχνη, γράφει: ‘’Τι είναι λοιπόν η φαινομενικά ατελείωτη ροή μουσικής, εικόνας, ηθοποιίας ή λόγου που βγαίνει από μέσα μας όποτε την αφήνουμε? Ως ένα σημείο είναι η ροή της συνείδησης, ένα ποτάμι από αναμνήσεις, μελωδίες, συναισθήματα, ευωδίες, θυμούς, παλιές αγάπες, φαντασιώσεις. Αλλά διαισθανόμαστε και κάτι άλλο, πέρα από το προσωπικό, από μια πηγή που είναι ταυτόχρονα πολύ νέα και πολύ παλιά. Η πρώτη ύλη είναι ένα ρεύμα- ποτάμι του Ηράκλειτου ή το Ταό που ρέει μέσα μας. Μυστηριώδης μας διαπερνά, χωρίς σταματημό ούτε και αρχή. Ούτε αυξάνεται ούτε μειώνεται, δεν είναι μολυσμένο ούτε καθαρό. Μπορούμε να επιλέξουμε μαζί του ή όχι. Μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε πως παρά τη θέλησή μας συνδεθήκαμε ή αποκοπήκαμε από αυτό. Αλλά θα είναι πάντα εκεί’’.
Επικοινωνήστε μαζί μου
Μέσα από τη θετική ψυχολογία, το coaching και όλα τα εργαλεία που διαθέτω μπορώ να βοηθήσω ανθρώπους να ανακαλύψουν αυτή τη ροή. Και να την έχουν όσο γίνεται περισσότερο στη ζωή τους, με φροντίδα και σεβασμό στον εαυτό, και τους άλλους.
Επικοινωνήστε μαζί μου.
